Όλοι έχουμε ακούσει για το Σκανδιναβικό Μοντέλο Εκπαίδευσης και για το γεγονός ότι και οι υπόλοιπες χώρες προσπαθούν το μιμηθούν.
Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο ότι τέσσερις σκανδιναβικές χώρες κατατάσσονται συνεχώς στις 12 κορυφαίες χώρες για την ποιότητα της εκπαίδευσης παγκοσμίως, ενώ ειδικότερα η Φινλανδία και η Σουηδία κατακτούν συνεχώς τις πρώτες θέσεις στην αντίστοιχη ευρωπαϊκή κατάταξη. Επιπλέον, αν και αποτελούν μόνο το 0,3% του παγκόσμιου πληθυσμού, συνεισφέρουν πολύ περισσότερο στους τομείς της μουσικής και της τεχνολογικής καινοτομίας. Ας εξερευνήσουμε λοιπόν το Σκανδιναβικό εκπαιδευτικό σύστημα.
O Andreas Schleicher, εμπνευστής του διεθνούς τεστ αξιολόγησης PISA, σε συνέντευξή του τόνισε πως οι Σκανδιναβοί εφαρμόζουν στην εκπαίδευση ένα σύστημα μαθητοκεντρικό, που δίνει μεγάλη σημασία στη δια βίου μάθηση.
Η εκπαίδευση θεωρείται πολύ σημαντικός τομέας για τους Σκανδιναβούς. Οι μαθητές αφιερώνουν λιγότερο χρόνο στη μελέτη, παίζουν περισσότερο και συμμετέχουν ενεργητικά σε ένα διαδραστικό μαθησιακό περιβάλλον. Το κύριο χαρακτηριστικό που διαφοροποιεί τις σκανδιναβικές χώρες από πολλές άλλες είναι ότι εστιάζουν στις ανάγκες του κάθε μαθητή ως άτομο. Ο μαθητής μπορεί να επιλέξει εάν θέλει να κάνει κάποια από τα μαθήματα ή όχι, ενώ όσον αφορά τα βασικά μαθήματα, μπορεί να επιλέξει αν θα κάνει ένα βασικό μάθημα αυτή την χρονιά ή την επόμενη, αλλά και να επιλέξει αν θα το παρακολουθήσει πρωί ή απόγευμα, εφόσον προσφέρεται. Μπορεί επίσης να επιλέξει να τελειώσει το αντίστοιχο λύκειο σε τρία ή τέσσερα ή πέντε χρόνια.
Στη Φινλανδία, δίνεται έμφαση στην καλλιέργεια συνεργασίας και όχι ανταγωνισμού και στην ύπαρξη ενός πιο χαλαρού περιβάλλοντος μάθησης. Όλα τα παιδιά έως 16 ετών, φοιτούν στα ίδια σχολεία συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών με ειδικές ανάγκες, αφού, σκοπίμως, δεν υπάρχουν ειδικά ιδρυματικά-σχολεία. Έτσι προωθείται η ισότητα και τα παιδιά μαθαίνουν από μικρά να συνυπάρχουν με μεγάλους και με άτομα με αναπηρίες, όπως ακριβώς γίνεται και στην κοινωνία, καλλιεργώντας αισθήματα ευθύνης, ενσυναίσθησης και αλληλεγγύης. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι στη Φινλανδία, π.χ. ο γιος του πρωθυπουργού, του προέδρου της ΝΟΚΙΑ, του χασάπη και του δημοσίου υπαλλήλου, φοιτούν στο ίδιο δημόσιο σχολείο και δεν βασίζονται στην ιδιωτική εκπαίδευση. Συνεπώς επενδύουν περίπου το 7% του ΑΕΠ στην εκπαίδευση.
Στη Σουηδία από την άλλη, οι εκδρομές και οι ψυχαγωγικές δραστηριότητες είναι το ίδιο σημαντικές με τα μαθήματα και προγραμματίζονται συχνά, ενώ το σχολείο παρέχει στους μαθητές σύνδεση στο διαδίκτυο και τον απαραίτητο εξοπλισμό (υπολογιστές κλπ). Επίσης, δύο ώρες την εβδομάδα, υπάρχει ελεύθερο πρόγραμμα όπου και επιλέγουν το μάθημα τα παιδιά. Τέλος, οι μαθητές δε βαθμολογούνται, αλλά βαθμολογούν τόσο το σχολείο, όσο και τα μαθήματα, και τους εκπαιδευτικούς, αναφέροντας παράλληλα προτάσεις για αλλαγές.
Όσον αφορά τα διαγωνίσματα, στη Φινλανδία οι μαθητές έχουν την δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν βοηθήματα την ώρα της εξέτασης (π.χ. βιβλία και λεξικά), καθώς δεν υπάρχει η απαίτηση της αποστήθισης, αλλά αντιθέτως καλούνται να μάθουν να σκέφτονται με κριτική και αναλυτική σκέψη, ενώ στην Σουηδία τα διαγωνίσματα απαγορεύονται καθώς υπονομεύουν την ομαλή ένταξη του παιδιού στην ομάδα και την από κοινού προσπάθεια επίτευξης ενός στόχου.